შავი ზღვა მდებარეობს ევროპასა და მცირე აზიას შორის. იგი ატლანტის ოკეანის ნაწილს წარმოადგენს და ხმელეთში საკმაოდ ღრმადა შეჭრილი.ქერჩის სრუტით დაკავშირებულია აზოვის ზღვასთანი, ხოლო ბოსფორის სრუტით, მარმარილოს ზღვით, დარდანელის სრუტით და ეგეოსის ზღვიტ -ხმელტაშუა ზღვასთან. ეს უკანასკნელი გიბლარტარის სრუტით კავშირშია ატლანტის ოკეანესთან.შავიზღვისპირა ქეყნებია თურქეთი, ბულგარეთი, რუმინეთი, უკრაინა, რუსეთი და საქართველო. შავ ზღვას ძვ.წ. მე-6-მე-5 საუკუნეებში ბერძენი ზღვაოსნები უწოდებდნენ პონტოს აქსინოსს,რაც სიტყვასიტყვით არასტუმართმოყვარე ზღვას ნიშნავს.ახალი წელთაღრიცხვის დასაწყისში კი მათ სახელი საწინაარმდეგოთი შეუცვალეს და პონტოს ევქსინოსი (სტუმართმოყვარე ზღვა) დაარქვეს. მე-9 საუკუნიდან არაბები მას რუსეთის ზღვას უწოდებდნენ.ამჟამად კი თურქების მიერ მე-15 საუკუნეში დარქმეული სახელი ყარადენიზი ეწოდება,რაც შავ ზღვას ნიშნავს.შავი იმიტომ დაერქვა,რომ მარმარილოს ზღვიდან შემოდინებული წყალი შავი ზღვის უფრო დიდი სიღრმის გამო მუქი ფერის გვეჩვენება.
შავი ზღვის ძირითად თავისებურებას წყლის ფენობრივი ხასიათი წარმოადგენს. კერძოდ, 100-150 მ. სისქის მქონე ზედაპირული ფენა ნაკლებმარილიანია და შესაბამისად მსუბუქია მის ქვეშ მდებარე წყლის მასაზე. ეს განსხვავება იმდენად მკვეთრია,,რომ წყალცვლა აღნიშნულ ფენებს შორის თითქმის არ მიმდინარეობს. აქედან გამომდინარეობს შავი ზღვის უმნიშვნელოვანესი თავისებურება - გოგირდწყალბადის უზარმაზარი რაოდენობის შემცველობა.კერძოდ, აღნიშნული გაზის კონცენტრაცია ფსკერთან 11-14 მლ/ლ-ს შეადგენს, რაც 23-29-ჯერ აღემატება სხვა ზღვების ამავე მაჩვენებელს. გოგირდწყალბადი აქ ძირითაად ჩნდება ბაქტერიების სასიცოცხლო და ზედაპირულ ფენებს შორის თითქმის არ ხდება მათი სიმკვრივეების მკვეთრად განსხვავების გამო.მცირე სიღრმისა და სიგანის ბოსფორის სრუტით მარმარილოს ზღვასთან წყალცვლა მეტად უმნიშვნელოა.
ზემოაღნიშნული განსაკუთრებულობის შედეგად შავ ზღვაში 150-200 მ. სიღრმის ქვემოთ ფაქტიურად სიცოცხლე არ არის.
შავი ზღვა, ისევე როგორც წყლს მთელი რიგი სხვა ობიექტები, ჭუჭყიანდება. მას ყველაზე მეტად აჭუჭყიანებს ნავთობი და ნავთობპროდუქტები. ნავთობით განსაკუთრებით გაჭუჭყიანებულია ზღვის დასავლეთი ნაწილი,სადაც გადის საზღვაო ხაზები- ოდესა-დუნაის შესართავი-სტამბოლი და ოდესა-დუნაის შესართავი-ვარნა.ბოლო დროს საკმაოდ დიდი სამუშაოები ტარდება შავი ზღვის წყლის და სანაპიროს დაცვის მიზნით.
სანდრო ცხვედაძე
174-ე საჯარო სკოლა. მე-9 კლასი
Комментариев нет:
Отправить комментарий